دم مرطوب
اسهال بواسطه مصرف آنتی بیوتیک
آمیلوئیدوز
بیماری تایزر
پنومونی ویروسی
فلجی
سالمونلوز
پنومونی میکربی
بیماری پلی کیستیک
آسیب های دندانی
پنومونی مایکوپلاسمایی
تروما
پرشدن کیسه دهانی
آکاریاز
کوریومننژیت لیمفوستیک
یبوست
جرب
آلودگی با انگل های داخلی
ندوپلاسم



بیماری های گوارشی
دم مرطوب

تمامی نژادهای هامستر به بیماری های روده ای بدون عامل خاصی حساس بوده و با علائم اسهال شدید تظاهر کرده و میزان تلفات بسیار زیاد می باشد. بیماری های روده ای بیشترین بیماری های ثبت شده در هامستر ها می باشد. اسهال آبکی منجر به خاکی شدن دم و زیر شکم هامستر شده که با مشاهده این وضعیت نیاز به مراقبت دامپزشکی می باشد. سایر علائم شامل خواب آلودگی ، تحریک پذیری و بی اشتهایی که منجر به لاغری و مرگ حیوان می گردد. این بیماری معمولا به صورت حاد تظاهر کرده ( سه الی پنج روز ) ولی ممکن است به مدت طولانی نیز مشاهده گردد.



عامل بیماری: این بیماری به نام کلی باسیلوز نیز معروف بوده و در بیشتر موارد عامل میکرب ای کولای مطرح می باشد ولی در هر صورت به عنوان بیماری چند عاملی محسوب می گردد. میکرب کمپیلوباکتر فتوس نوع ژژنوم نیز از هامسترهای بیمار و سالم یافت شده است. ممکن است دو عامل بیماری زا به صورت مشترک این بیماری را ایجاد نمایند مخصوصا متعاقب شرایطی نظیر استرس ، عفونت ویروسی یا آلودگی های انگلی این بیماری دیده می شود.

روش انتقال: این بیماری سریعا به صورت تماس مستقیم منتقل می گردد. حیوانات پس از اتمام دوره شیرخوارگی در سن حدود ٨ هفتگی معمولا به این بیماری مبتلا می شوند.

یافته های کالبدگشایی: به طور واضح دیواره های روده کوچک - ایلئوم - ضخیم می شود غدد لنفاوی مزانتریک بزرگ شده و پرده صفاقی متورم و چسبندگی دارد. در حیواناتی که دارای علائم بالینی کمتری بوده و در طولانی مدت تلف می گردند ممکن است دارای تو هم رفتگی روده ها ، انسداد روده یا برگشتی مخاط مقعدی مشاهده شوند.

درمان و پیشگیری: در صورتیکه حیوانات را بصورت گروهی زندگی می کنند در هنگام مشاهده علائم اسهال در یک حیوان بایستی سریعا این حیوان را سایرین جدا نمود. در حالتهای حاد بیماری معمولا درمان موفق آمیز نمی باشد. آنتی بیوتیک های مختلفی مورد مصرف قرار می گیرند نظیر نئومایسین به نسبت ١ به ٣ رقیق شده در آب آشامیدنی و مصرف یک قطره خوراکی / ١١٠ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن دو بار در روز - تتراسیکلین محلول در آب آشامیدنی و مصرف مترانیدازول - هیچکدام از این موارد دارای موفقیت کامل درمانی نمی باشند. درمان حمایتی منجر به کاهش اثرات از دست دادن آب بدن و شوک می گردد. محلول سالین ایزوتونیک یا محلول رینگر لاکتات ( ١٠% وزن بدن ) به صورت تزریق زیر جلدی یا داخل صفاقی مصرف می شود یا محلول های خوراکی نزی در این مواقع تجویز می گردند. به منظور کاهش فعالیت گوارشی ، مدت ٢٤ ساعت پرهیز غذایی توصیه می گردد. از مواد ویتامینی و کورتنی تزریقی جهت بهبودی و بقای حیوان مصرف می گردد. حیوانات بیمار بایستی در محیط های گرم نگهداری شوند. پیشگیری با اجرای اصول بهداشتی مخصوصا در قفس هایی که اخیرا حیوانات از شیر گرفته شده اند موثر بوده همچنین کاهش عوامل استرس زا نیز حائز اهمیت می باشد.

تشخیص تفریقی: بیماری تایزر و سالمونلوز مشابه این بیماری بوده که منجر به اسهال عفونی می شوند همچنین التهاب روده بواسطه مصرف آنتی بیوتیک نیز مشابه عوارض این بیماری را ایجاد می نماید.

بیماری تایزر

این بیماری اغلب در موشها مشاهده می شود ولی سایر حیوانات و نژادهای مختلف هامستر نیز ممکن است به این بیماری دچار شوند. در صورتیکه موشها در محیط وجود داشته باشند، این بیماری مخصوصا در دوران پس از شیرخوارگی حیوانات به عنوان عامل اسهال حاد و در نهایت تلف شدن می گردد.عامل بیماری بنام باسیوس پیلیفورمیس بوده یک میکرب داخل سلولی که قابلیت کشت در محیط آزمایشگاهی را ندارد. تشخیص قطعی بیماری بر اساس آزمایشات کالبدگشایی و سلول شناسی می گردد. تظاهرات مشخص و بارز بیماری به صورت ضایعات روده ای ، افزایش اندازه غدد لنفاوی مزانتریک و التهاب کبد نکروزه - کانون های متعدد کم رنگ و نکروز عضله قلبی می باشند. درمان موفقیت آمیز نمی باشد ولی می توان از برنامه درمانی مشابه در درمان بیماری دم مرطوب استفاده نمود.

سالمونلوز

تعداد بسیار اندکی از بیماری سالمونلوز در هامستر گزارش شده است و همگی بر اساس عامل سالمونلا انترایتیدیس ایجاد شده اند. این بیماری دارای شیوع ناگهانی و میزان تلفات بالا می باشد. در اجتماعی از حیوانات این بیماری بشدت سرایت پیدا می کند. اسهال یک علامت خاص نبوده و در وضعیت کالبدگشایی کانون های متعدد از نکورز بر روی کبد علائم مشخص می باشند. با توجه به قابلیت انتقال این بیماری از حیوان به انسان وجود دارد لذا تلف کردن بی درد حیوان بیشتر از درمان حیوان توصیه می گردد. اگر بیش از یک حیوان نگهداری می شوند لذا بایستی منشا آلودگی تعیین شود - نظیر غذا یا بستر - و سپس از بین برده شوند.

آسیب های دندانی

از آنجائیکه هامستر ها جزو جوندگان محسوب می گردند لذا دندانهای هامستر دارای ریشه آزاد بوده و متناوبا رشد می کنند .در صوتیکه فرسودگی دنداب بدلیل تغذیه نامناسب باشد و یا رشد نابهنجار دندانی بروز دهد بنابراین مشکلات دندانی درهر دو نوع دندانهای پیش و گونه ای مشاهده می شوند همچنین عواملی نظیر جویدن قفسهای فلزی نیز به این دندانها آسیب می رساند.همچنین افزایش فرسودگی دندانها براثر قرار گرفتن چوب در داخل قفس نیز اتفاق می افتد. رشد نابهنجار دندان ها را نیز می توان توسط انبرهای مخصوص ناخن گیری به منظم کوتاه نمود.

پرشدن کیسه های دهانی

گاهی اوقات هاسمترها با وضعیت تورم در یک طرف و یا در دو طرف گونها مشاهده می شوند. از انجائیکه این تظاهر در آسیب های دندانی مشاهده می شوند ولی ممکن است بدلیل پر شدن کیسه های دهانی باشد.



معمولا اطراف کیسه ها خشک بوده و ممکن اس بعضی از غذاها در آن قسمت چسبیده و باقی بمانند. بنابراین بهتر است کیسه های بخوبی تخلیه شوند و توسط فشار آب شستشو شوند.

یبوست

این عارضه در تمام نژادهای هامستر ایجاد می گردد و معمولا بدلیل نامناسب بودن تغذیه یا استفاده از بستر پشمی - پنبه ای یا کمبود رطوبت و یا بطور اتفاقی بدلیل آلودگی انگلی می باشد.هامسترهای جوان با سن حدود دو هفتگی بیشتر حساس به این عارضه می باشند بطوریکه آنها مصرف غذاهای جامد را بتازگی شروع کرده اند. در صورتیکه تنها از غذای خشک برای تغذیه استفاده شود این عارضه سریعا دیده می شود. حیوانات مبتلا به این عارضه دارای شکم متورم بوده ، بی قرار و بی اشتها می باشند. در وضعیت های حاد یبوست نیاز به عمل تنقیه می باشد. وضعیت های خفیف نیز با تغییر رژیم غذایی نظیر مصرف سبزیجات و میوه جات ، این عارضه برطرف می شود.

آلودگی های انگلی

سستودها : انگل هیمنولیپیس نانا ، کرم نواری غول پیکر عمومی ترین انگل داخلی هامسترها می باشد. این انگل در سایر جوندگان و پریماتها شامل انسان نیز دیده می شود. به طور طبیعی آلودگی در روده کوچک بوده و بدون تظاهر می باشد ولی بتدریج التهاب روده ایجاد و در افزایش تعداد انگل نیز منجر به انسداد روده می گردد. این انگل دارای چرخه مستقیم و غیر مستقیم زندگی بوده و آلودگی مجدد میزبان اتفاق می افتد. انتقال غیر مستقیم از طریق سوسکها یا کک ها صورت می گیرد و انتقال مستقیم نیز با خوردن تخم انگل در مدفوع بوده که منجر به مهاجرت بافتی در میزبان جدید می گردد.

تشخیص بر اساس مشاهده تخمهای قلابدار در مدفوع می باشد. قلابهای تخم عامل تشخیص تفریفی بین این انگل با نوع دیمینوتا( بندرت اتفاق می افتد) می باشد.

درمان با استفاده از داروی نیکلوزامید ( ١١٠میلیگرم به ازای ١٠٠ گرم وزن بدن به صورت مصرف خوراکی و تکرار درمان ٧ روز بعد) به طور موثر انجام می شود. پیشگیری نیز با رعایت اصول بهداشتی و کنترل کک و سایر حشرات امکان پذیر می باشد.

نماتودها : کرم سوزنی موش ، سفاسیا ابولاتا ، با میزان شیوع کم در هاسمترها دیده می شود. این کرم ها در روده بزرگ قرارمی گیرند و حضور انگل با مشاهده تخم های موزی شکل آن در مدفوع حیوان تعیین می گردد. این انگلها بیماری زا نیستند. درمان توصیه شده استفاده از دو درمان هفت روزه از داروی پی پرازین سیترات محلول در آب آشامیدنی ( ١٠میلیگرم به ازای هر میلی لیتر آب ) با فاصله ٥ روزه می باشد.

اسهال بواسطه مصرف آنتی بیوتیک

درمان هاسمترها با آنتی بیوتیک های خاص منجر به لاغری و علائمی از اسهال و در نهایت مرگ می شود.آنتی بیوتیک های که به طور انتخابی بر روی میکروب های گرم مثبت اثر می کنند نظیر پنی سیلین ، سفالوسپورین ها ، لینکومایسین و اریترومایسین معمولا این عارضه را ایجاد می کنند. بنظر می رشد التهاب روده بر اثر رشد بیش از حد سموم تولید شده توسط میکرب کلستریدیا مخصوصا کلستریدیوم دیفیسیل می باشد. استرپتومایسین و دی هیدرواسترپتومایسین ایجاد التهاب روده نمی کنند ولی مستقیما بعنوان عامل سمی در هاسمترهای نژاد سوریه ای شناخته شده اند و بایستی از مصرف آنها در سایر نژادها نیز اجتناب نمود.

بیماری های تنفسی

پس از اسهال ، عارضه ذات الریه یا پنومونی مشخص ترین بیماری در هامستر ها مطرح می باشد. این بیماری با چندین عامل نظیر ویروسی ، میکروبی و مایکوپلاسمایی و یا ترکیبی از آنها ایجاد می گردد.

پنومونی ویروسی

ویروس سندای ( پارا آنفولانزای تیپ یک ) به طور اولیه یک عامل بیماری زا در موش می باشد ولی به طور طبیعی هامسترها به این ویروس آلوده می شوند. این بیماری در هامسترهای بالغ بدون علامت تظاهر کرده ولی ممک است در حیوانات جوان در حدود 3 هفتگی منجر به مرگ شود. حیوانات آلوده در کالبدگشایی علامئیم نظیر کانون های قرمز رنگ بر روی ریه ها مشاهده می شود. عفونت ثانویه میکربی متعاقب این بیماری ایجاد می شود.

پنومونی میکربی

پاستورلا پنوموتروپیکا و گونه های استرپتوکوکوس مخصوصا سویه پنومونیه عوامل اولیه پنوموی میکربی در هامسترها محسوب می شوند. این اجرام در هامسترهای سالم نیز یافت می شوند و در شرایط استرس زا نظیر تغییرات دمایی یا شیوع عفونت ویروسی نمایان می شوند. شیوع این بیماری به صورت حاد بوده و با علائمی از ترشحات چشم و بینی ، بی اشتهایی و اختلال تنفسی تظاهر می نماید. کشت ترشحات و انجام آزمایش حساسیت در تعیین آنتی بیوتیک موثر کمک کننده خواهد بود ولی بایستی عارضه التهاب روده بواسطه مصرف آنتی بیوتیک زا در نظر گرفت. درمان حمایتی مخصوصا ایجاد محیط گرم توصیه می شود. جهت پیشگیری با جلوگیری از وضعیت های استرس زا و جداسازی سریع حیوانات مبتلا از سالم موثر واقع می گردد.

پنومونی مایکوپلاسمایی

پنومونی به واسطه مایکوپلاسما را بندرت می توان تشخیص داد زیرا حضورمشخص میکرب ها در بدن سریعتر امکان پذیر می گردد.

بیماری های پوستی

هامسترها به عوارضی پوستی نظیر کچلی ، التهاب خشک پوست ، اریتم پوستی ، افزایش رنگدانه پوستی و آسیب پوستی ایجدا شده توسط خود حیوان دچار می شوند. مهمترین عامل این بیماری های پوستی شامل آلودگی با انگل های خارجی می باشد البته در برخی حیوانات مسن مو ریختگی دو طرفه بر روی پشت نیز مشاهده می گردد که در حال توسعه بوده و پیشنهاد می شود این عارضه بدلیل عدم تعادل هورمونی می باشد.

آکاریاز

حالتهای از کچلی پوستی مخصوصا در ناحیه پشت انتهای بدن با تظاهرات پوست خشک و شوره ای معمولا بدلیل آلودگی با یک یا دو گونه از جرب دمودکس می باشد. هر دو گونه دمودکس کریکتی و دمودکس اوراتی در هامستر ها مشاهده می شوند ولی تنها زمانی این عامل مشگل زا بوده که ایمنیت بدن توسطه سایر عفونتها کاهش یافته و یا در هنگام درمان با داروهای کاهنده ایمنی و همچنین در حیوانات مسن و یا باردار نیز بروز می کند. هامستر های نر نسبت به ماده ها بیشتر حساس به ابتلا به این بیماری می باشند.

تشخیص بیماری بر اساس نمونه برداری از مخاط پوستی تعیین می گردد البته بایستی این موضوع را نیز در نظر گرفت حتی در حیوانات سالم نیز این جرب دمودکس بر بروی پوست وجود دارد.

درمان نیز با استفاده از محلول های ضد جرب موفقیت آمیز بوده و مصرف تا زمانی که علائم شوره پوستی از بین برود ادامه می یابد. در نتیجه عدم رعایت اصول بهداشتی معمولا این جرب ها در هامستر دیده می شوند. همچنین این عامل باعث می گردد حیوان به پوست خود آسیب برساند. حیوانات با ابتلای شدید بایستی به روش مرگ بی درد از بین بروند و حیواناتی با ابتلای کم نیز توسط داروی بروموسایکلین ٥/٠ % شستشو شوند.

کچلی

کچلی در هاسمترها در نتیجه آلودگی بستر ، سایر حیوانات و یا انسان می باشد. عامل تریکوفتون منتاگروفایتس عمومی ترین عامل شناخته شده می باشد ولی آلودگی با گونه میکروسپوروم نیز مشاهده شده است. این بیماری توسط آزمایش لامپ وود قابل تشخیص می باشد. ضایعات پوستی به صورت از دست دادن مو ، موی خشک و شکننده ، پوست خشک و شوره مخصوصا در ناحیه گوشها می باشد. حیوانات مبتلا بایستی از سایرین جدا نگهداری شوند و قفس آنها بخوبی ضدعفونی شوند. درمان توصیه شده استفاده از داروی گریزوفولوین ( ٢٥ - ٣٠ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت 3 هفته یا بیشتر ) می باشد.

بیماری های نئوپلازی

بطور انفرادی تومورهایی مخصوصا در حیوانات پیر مشاهده می شود و حتی انواعی از تومورها در اکثریت نرها بروز می نماید. مهمترین تومورهای خوش خیم در هامستر ، پولیپ های روده ای و تومور بخش قشری غده فوق کلیه می باشند. مهمترین تومور بدخیم نیز لمفوسارکوم می باشد.

سایر بیماری ها
آمیلوئیدوز

هاسمترها دارای شیوع بالایی از آمیلوئیدوز عمومی و اولیه می باشند. تجمع آمیلوئید در بدن در سنین کمتر از یک سال اتفاق می افتد و با گذشت زمان وضعیت این تجمع توسعه می یابد.

فلجی

فلجی های هامستر بواسطه آسیب های نخاعی ( معمولا متعاقب به زمین افتادن ) ، عدم تحرک یا آسیب عضله ای بدلیل تغذیه نامناسب دیده می شوند. عدم تحرک با فراهم تحرک مناسب نظیر وسایل چرخدار برطرف می گردد. آسیب های عضله ای نیز معمولا با مصرف ویتامین دی یا ای بهبود می یابند. در صورتیکه تغذیه مناسب باشد فلجی ها با منشا غذا کمتر اتفاق می افتند. فلجی به واسطه فصل جفتگیری نیز در نر های ٨ - ١٠ ماهگی گزارش شده است. این وضعیت در ماده ها بندرت یا کمتر اتفاق می افتد.

بیماری پلی کیستیک

این بیماری در حیوانات بیش از یکسال دیده می شود. کیست ها در کبد ، لوزالمعده و اپیدیدیم و بیضه ها مشاهده می شوند . عامل بیماری ناشناخته بوده و این کیست ها معمولا در هنگام کالبدگشایی دیده می شوند .

تروما

آسیب های وارده بر اثر نزاع یا افتادن بر روی سطح سخت ایجاد می شوند. شکستگی ساده استخوان های طویل نیاز به ترمیم نبوده و معمولا خود بخودی بهبود پیدا می کنند زیرا اعمال جراحی ثابت کردن داخلی و خارجی استخوان چندان موفقیت آمیز نمی باشند.



از سر سوزن های استیل هیپودرمیک می توان در جراحی های داخلی استخوان استفاده نمود. جهت کاهش آسیب های وارده توسط خود حیوان نیز می توان از عوامل دارویی مسکن استفاده نمود.

کوریومننژیت لمفوسیتیک

این بیماری با عامل ویروسی بوده و به طور طبیعی در جوندگان وحشی مشاهده می شود. این بیماری در هامسترها بدون علائم بوده و در شرایط با سطح کم عفونت ، ترشحات ویروسی در ادرار و بذاق مشاهده می شود.این ویروس قابلیت انتقال به انسان را دارد که علائمی نظیر آنفولانزای خفیف تا مننژیت کشنده را ایجاد می کند.علی رغم گزارشات شیوع این بیماری در انسان و انتقال آن از هامستر ها در سال ١٩٧٤ ولی منبع آلودگی در موشها بیشتر از هامستر ها می باشد. بمنظور از بین بردن این بیماری در جمعیت جوندگان ، مدارس و فروشندگان حیوانات و سایر مراکز بتهتر است حیوانات را از منبع مشخصی تهیه نمود.


منبع : ( بانک اطلاعات حیوانات ایران )
گردآوری : شیرین شمشیری