بسیاری ازمردم درذهن خود خیال می کنند که سگهای آپارتمانی فقط برای تفنن وبازیگوشی خلق شده اند. این افراد احساس وتصورمی کنند که تربیت ومطیع بودن فقط مخصوص سگهای بزرگ است. باید دانست که این تصورات به هیچوجه صحیح نیست . هرسگی اعم ازنگهبان. شکاری. آپارتمانی و000 احتیاج به تربیت دارد. یک سگ بدون تربیت بدون توجه به اندازه آن حیوان دست آموزخوب وکامل محسوب نمی شود. هرنژادی را می توان به طورموفق تربیت کرد. حتی یک سگ دورگه یا معمولی را نیزمی توان به خوبی یک نژاد اصیل تربیت نمود. با این وجود برخی ازسگها استعداد بیشتری درفراگیری آموزشها نسبت به سایرین دارند وبه عبارت دیگرباهوش ترو زرنگ ترازبقیه به حساب می آیند واین درحالی است که بعضا ازسگها واقعا کودن بوده وبه سختی تعلیم را فرامی گیرند. تشویق وعلاقه فراوان وصبروحوصله وگذشت زمان سه اصل اساسی برای تربیت یک سگ است. اگرآشنائی زیادی با خصوصیات سگها ندارید بهتراین است که نخست زمان بیشتری را برای کسب این اطلاعات درنظربگیرید. درغیراینصورت تحت چنین شرایطی سگ شما را درک نمی کند ووقتی به اودستوری می دهید سرپیچی خواهد کرد.
برخی ازسگها را نمی توان مورد آموزش های ویژه قرارداد. مثلا سگهای بسیارعصبی ودرنده را نمی توان به طورقابل قبول به عنوان همبازی برای بچه ها تربیت کرد. یا مثلا یک سگ نژاد کوچک به خوبی ازدستورات تبعیت می کند ولی درانجام عملیات نگهبانی ویا پلیسی با مشکل همراه خواهد بود.علت اینکه برخی ازسگها به سرعت دستخوش عصبانیت می گردند این است که درمحیط مناسبی زندگی نکرده ودرتماس با مردم وسائل نقلیه ومدرن امروزی نبوده اند. شاید بارها دیده باشیم که درمحیط روستائی یک یا چندین سگ به دنبال یک اتومبیل می دوند وخشمگینانه پارس می کنند. این قبیل عصبی بودن ودرندگی را می توان با آموزش های دقیق وحساب شده اصلاح نمود وسگ را مورد تربیت قرارداد. درعوض سگهایی وجود دارند که درندگی وتهاجم ازویژگیهای ذاتی آنها است ومعمولا درتمام عمربا حیوان باقی می ماند. متاسفانه سگ هایی نیزوجود دارند که علت تهاجم وعصبیت درآنها تربیت نامناسب وغلط می باشد. ولی این قبیل سگها را نیزمی توان با مهربانی ومراقبت صحیح تربیت نمود.(اگرچه دربرخی ازموارد زمان زیادی برای انجام این کارباید صرف شود)
اخلاق ورفتارازویژگیهای بسیارمهم به حساب می آید ودراکثرموارد سگی قابل قبول است که بی باک وجسور ودرعین حال مطیع وخوش رفتارباشد. بهترین سن برای شروع آموزش درسگها بین هشت ماهگی تا دوسالگی است. دراین فاصله حیوان ازلحاظ سنی وشعوردرشرایطی است که دستورات را می فهمد وازلحاظ بدنی وقدرت نیزدرحدی است که قادربه انجام آنها خواهد بود. با این وجود درسگهایی که زودترازسایرنژادها به بلوغ می رسند احتمالا می توان که تربیت وآموزش را زودترازهشت ماهگی شروع کرد. بعد ازسن دوسالگی قدرت واستعداد آموزش درسگها کمترمی شود واین امردرمقایسه با سگهای جوانتربا گرفتاری های بیشتری همراه است.
هیچ گاه سرحیوان داد نکشید یا خشم خود را ابرازندارید. سگی که لایق سرزنش نیست نخواهد فهمید که چرا سرزنش شده است ولذا عصبی می شود. اگرسگ شما به هدف خاصی نائل شد اورا تشویق کنید وبا کلمات مهربانانه نظیرسگ خوب وآفرین ونظائرآن به اونزدیک شوید وهربارکه سگ کاررا به طورصحیح انجام داد تشویقش کنید.
اگرسگ کاری را اشتباه انجام داد می بایست که با ادای کلمه " نه" اورا متوجه ساخت. اصولا توله می بایست که ازاوایل زندگی بیاموزد که ازانجام کارهایی که شما با ادای کلمه "نه یا نکن" ابرازمی دارید خودداری کند. ادای این کلمه باید قاطعانه وبا لحن خاص صورت گیرد ودرعین حال نباید که با اقدامات فیزیکی مانع حیوان شد تا به این ترتیب دقیقا مفهوم کلمه نه یا نکن به وسیله حیوان ادراک گردد. قبل ازشروع تربیت توله باید به اندازه کافی با افراد وسایرحیوانات وسائل اطراف وسروصدا مواجه گردد.
درمحدوده سنی 8هفته تا 8 ماه باید حیوان را تشویق کرد تا اشیاء خاصی را به دندان بگیرد وآن را حمل کند. موفقیت دراین کارنقش موثری درتعلیمات بعدی خواهد داشت. آموزش دستورحمل یک جسم توسط دندان درسنین جوانی بسیارساده است واین درحالی است که این آموزش درسنین بالا به مراتب دشوارترخواهد شد وموفقیت آن به اندازه سگهای جوان دلگرم کننده نیست.
به طورکلی اگرچه ممکن است یک توله سنی کمترازسن آموزش داشته باشد اما باید ازلحاظ بعضی ازمقررات تحت تعلیم قرارگیرد تا این توله به بی نظمی عادت نکند. همچون انسان سگها نیزدارای خصوصیات اخلاقی خاص خود هستند. یعنی هیچگاه دوسگ ازلحاظ اخلاقی شباهت کامل به یکدیگرندارند ودرحین تربیت وگذشت زمان است که می توان با این خصوصیات آشنا شد.
به عنوان مثال برخی ازسگها به ملاطفت زیادی نیازدارند وبه قول معروف توقع دارند که آنها را نازکنید. درحالی که دربرخی دیگربا کشیدن یک دست برسرآنها خرسند می شوند. برخی ازسگها را می توان به راحتی سرکوب کرد. درحالی که برخی دیگراینگونه نیستند.
تنها افرادی که درتربیت سگها با تجربه وبا سابقه هستند می توانند دریک زمان چند سگ را تربیت کنند. برخی ازسگها ازمربیان خود اطاعت می کنند درحالی که به سایرین حمله می کنند ودراین قبیل موارد لازم است که سگ را تنبیه نمود.(به استثناء سگهای نگهبان) گاهی اوقات نیازاست که ازپوزه بند استفاده شود. فرمانبرداری باعث می شود که ارتباط سگ وصاحبش موفقیت آمیزو رضایت بخش باشد.
هدف ازتربیت :تصوراین موضوع بسیاردشواراست که سگهای کوچک بسیارزیبا یا سگهای مینیاتورپرجنب وجوش ویا حتی سگهای دست آموزی نظیرپودل استاندارد ازلحاظ طبیعت وغریزه تابع قوانین حاکم برگرگها یا سگهای وحشی هستند.
نیروی غریزه نیرویی بسیارقوی درزندگی هرسگی ودرهرنژادی ودرهرسنی است. غریزه مهمترین عامل درحیات وزندگی سگها است. دردنیای وحش قوانین غریزی( همچون گرگها وسایرسگهای وحشی) تمامی مراحل زندگی یک سگ را نیزکنترل می کنند. ازجمله این قوانین قانون سلسله مراتب درگروها وگله های گرگها یا سگهای وحشی است. هرکدام ازاعضاء یک گروه یا گله جایگاه مشخصی ازلحاظ سلسله مراتب نسبت به سایراعضاء دارد. یک گروه یا گله تقریبا درتمامی موارد بوسیله قویترین وبا هوش ترین نرفرماندهی می شود. این حیوان یعنی رئیس گروه معمولا این موقعیت را با ارعاب وترساندن سایراعضاء گروه بدست می آورد. رئیس گروه این سمت ومقام را تا زمانی که یک رئیس جوانتر. قویتر. باهوشترودرعین حال سلطه جوتراعلام وجود نکرده است حفظ می کند. اما درخصوص سگهای خانگی یا نگهبان سایراعضاء گروه وگله درواقع شامل شما واعضای خانواده شما واحتمالا سایرحیوانات خانگی شما می شود. تحت شرایط عادی رفتاریک سگ طبق غریزه گله ای خود شکل می گیرد ودرعین حال توسط مادروسایرهمزادان نیزالقا می گردد. درسهای اولیه درابراز رفتارهای گله ای حتی قبل ازبازشدن چشمها شروع می شوند. درواقع به شکلی کاملا روشن یک سگ مادربه توله های خود می آموزد که دراین جهان چه چیزهایی صحیح وچه چیزهایی غلط است. دراین راستا است که سگ مادرزمینه سازاعمال تربیت وچگونگی رفتاردرمابقی عمرتوله هایی می شود که متعاقبا دراختیارشما وسایرین قرارمی گیرند. اولین چیزی که مادرزمینه تربیت سگ باید بیاموزیم ودرک کنیم این است که نقش کلیدی رفتارگله ای مطابق با شرایطی است که سگ خود وسایرین را درآن می بیند. بهره گیری ازاین شکل طبیعی به آموزش منظم رفتاری وتربیت کمک زیادی می کند. شما واعضاء خانواده شما می بایست این نقش غریزی گله ای را درقبال سگتان پرنمائید.
درک صحیح ازرفتارهای گله ای واهمیت آن درحفاظت ازگروه نیزبرای شما واعضاء خانواده بسیارمهم است. رفتارهای گله ای نوعی بازی قدرت نیست که به قیمت بی دفاع شدن حیوان تمام شود. بلکه نقطه عطفی است که باعث می گردد حیوان خوب رفتارکند. شما یا برخی ازافراد بالغ ومسئول خانواده می بایست نقش رئیس گله را ایفا نمائید. اگرهریک ازاعضاء خانواده نتواند نقش خود را درست ایفا کند مطمئن باشید که سگ شما خود این موقعیت را تصاحب خواهد کرد وبرشما مسلط می شود. ونتایج مصیبت آمیززمانی رخ می دهد که به جای آنکه خانواده سگ را تربیت کند سگ اعضای خانواده را مطابق میل خود آموزش می دهد.
چه زمان وچگونه آموزش وتربیت را شروع کنيد
همچون مراحل قبل آموزش وتربیت باید هرچه زودترشروع گردد. زمانهایی که صرف تربیت توله می گردد باید کوتاه ولی مکررباشد.(به عنوان مثال دوره های10 الی 15 دقیقه ای سه باردرروزپیشنهاد خوبی است.) زیرا دوره های کوتاه موثرترازدوره های طولانی وخسته کننده است. شما می توانید درخلال همین دوره ها ارتباط خوبی با توله پیدا نموده ودرحد امکان این زمانها را لذت بخش ترنمائید. توصیه می شود که این دوره ها قبل ازخوردن غذا توله تمایل چندانی به فعالیتهای بدنی ندارد.