قلب مهمترین عضو حیاتی بدن و عامل اصلی خون رسانی به تمامی بافت­های بدن و تداوم حیات می­باشد. به همین دلیل کوچکترین اختلال در عملکرد و در ساختمان قلب می­تواند موجب بروز مشکلات جدی و تهدید کننده حیات در موجود زنده گردد.در انسانها شایعترین عارضه قلبی، حمله قبلی یا همان سکته قلبی (بسته شدن رگ­های قلبی) است در حالیکه حیوانات به ندرت دچار سکته قلبی می شوند اما در آنها بیماری­های قلبی دیگری دیده می­شود.

یکی از شایعترین بیماری­های قلبی که در گربه­ های دیده شده کاردیومیوپاتی نامیده می­شود. کاردیومیوپاتی واژه­ ای است که برای بیان تمام اختلالات میوکاردی (عضله­ ای قلب) که اولیه هستند و به صورت ثانویه در اثر بیماری و اختلال در سایر بخش­های سیستم قلبی- عروقی ایجاد نمی­شود، مورد استفاده قرا می­گیرد.

کاردیومیوپاتی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می­شود. نوع اولیه آن زمانی است که عامل ایجاد کننده عارضه ناشناخته بوده و یا اطلاعات اندکی در مورد آن وجود داشته باشد. نوع ثانویه آن نیز در مواردی بکار برده می­شود که عامل ایجاد کننده عارضه شناخت شده باشد و بیماری به دنبال آن عامل ایجاد شده است (مانند عوامل هورمونی، تغذیه­ای، عفونی و یا التهابی).

کاردیومیوپاتی در تمام موجودات ازجمله انسان­ها، سگ­ها و گربه­ ها دیده می­شود ولی در گربه­ ها از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا بیش از 90 درصد از انواع کاردیومیوپاتی ­های اکتسابی شناخته شده در جمعیت گربه ­سانان دیده شده است. طبقه بندی­ های متفاوتی برای انواع کاردیومیوپاتی ­ها در گربه ­ها وجود دارد که یکی از پرکاربردترین آنها تقسیم­ بندی براساس شکل ظاهری، عملکرد و محل ضایعات می­باشد. براین اساس می­توان کاردیومیوپاتی ­ها را در 4 دسته اصلی زیر قرار داد:

قلب مهمترین عضو حیاتی بدن و عامل اصلی خونرسانی به تمامی بافت­های بدن و تداوم حیات می­باشد. به همین دلیل کوچکترین اختلال در عملکرد و در ساختمان قلب می­تواند موجب بروز مشکلات جدی و تهدید کننده حیات در موجود زنده گردد. در انسانها شایعترین عارضه قلبی، حمله قلبی یا همان سکته قلبی (بسته شدن رگ­های قلبی)است در حالیکه حیوانات به ندرت دچار سکته قلبی می­شوند اما در آنها بیماریهای قلبی دیگری دیده می­شود.

بیماری قلبی در گربه ­ها و نقش تغذیه در مدیریت آن

یکی ازشایعترین بیماری­های قلبی که در گربه­ها دیده شده “کاردیومیوپاتی” نامیده می­شود. کاردیومیوپاتی واژه­ای است که برای بیان تمام اختلالات میوکاردی (عضله­ای قلب) که اولیه هستند و به صورت ثانویه در اثر بیماری و اختلال در سایر بخش­های سیستم قلبی- عروقی ایجاد نمی­شوند، مورد استفاده قرار می­گیرد.

کاردیومیوپاتی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می­شود. نوع اولیه آن زمانی است که عامل ایجاد کننده عارضه ناشناخته بوده و یا اطلاعات اندکی در مورد آن وجود داشته باشد. نوع ثانویه آن نیز در مواردی بکار برده می­شود که عامل ایجاد کننده عارضه شناخته شده باشد و بیماری به دنبال آن عامل ایجاد شده است (مانند عوامل هورمونی، تغذیه ای، عفونی و یا التهابی)

کاردیومیوپاتی در تمام موجودات ازجمله انسان­ها، سگ­ها و گربه­ ها دیده میشود ولی در گربه­ های از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا بیش از 90 درصد از انواع کاردیومیوپاتی های اکتسابی شناخته شده در جمعیت گربه ­سانان دیده شده است.

طبقه ­بندی­های متفاوتی برای انواع کاردیومیوپاتی­ ها در گربه­ ها وجود دارد که یکی از پرکاربردترین آنها تقسیم­ بندی براساس شکل ظاهری، عملکرد و محل ضایعات می­باشد. براین اساس می­توان کاردیومیوپاتی ­ها را در 4 دسته اصلی زیر قرار داد:

دسته اول: کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
این عارضه به صورت بزرگ شدگی قلب مشخص می­شود که عمدتاً همراه با ضخیم شدگی بخش­هایی از دیواره ­های آزاد بطن چپ و یا دیواره بین دو بطن می­باشد. این بزرگ شدگی قلب نیز می­تواند به صورت متقارن، نامتقارن و یا موضعی باشد. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک یکی از انواع مهم کاردیومیوپاتی می­باشد که می­تواند موجب بروز عوارضی مانند نارسایی احتقانی قلب (46 درصد موارد)، ترومبوآمبولیسم شریانی (6.5 درصد موارد) و آریتمی گردد که هر کدام از اینها می­توانند منجر به مرگ ناگهانی حیوان گردند. طبق مطالعات مختلف در جهان این عارضه رایج­ترین نوع بیماری قلبی شناخته شده در جمعیت گربه­ ها می­باشد.

بیماری قلبی در گربه ­ها و نقش تغذیه در مدیریت آن2

برخی از نژادها مانند Maine coon,Amercian Shorthair و Persian استعداد ژنتیکی بیشتری برای ابتلاء به این عارضه را دارند و در مقابل نژادهایی مانند Siames, Barmes، Abys sinian احتمال ابتلای کمتری در آنها وجود دارد. همچنین این بیماری درگربه­ های نر بیش از گربه­ های ماده دیده شده است. این عارضه در هر سنی می­تواند روی دهد. بطوری که در گربه­ های 3 ماهه تا 17 ساله دیده شده است.

دسته دوم: کاردیومیوپاتی اتساعی
این عارضه عمدتاً بطور ثانویه و به دنبال عواملی مانند کمبود تورین ایجاد می­شود. تا دهه 1980 میلادی میزان بروز کاردیومیوپاتی اتساعی در جمعیت گربه­ ها بسیاری بیشتر از کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک بوده است (برخلاف اکنون). اما با افزایش آگاهی نسبت به نیازهای تغذیه ­ای گربه­ های و نیاز به تورین در آنها و در نظر گرفتن این عامل توسط کارخانجات تولید کننده غذای تجاری معتبر حیوانات، میزان بروز این بیماری تا حد بسیاری زیادی کاهش یافته است.

دسته سوم: کاردیومیوپاتی محدود کننده
منشأ این بیماری به طور دقیق مشخص نیست ولی می­تواند در اثر فیبروزهای ایجاد شده در اثر واکنش ­های ایمنی و یا عفونت­ های ویروسی باشد که عملکرد قلبی را با محدودیت­ هایی مواجه می­کنند و مانع از عملکرد صحیح قلب می­شوند.

دسته چهارم: کاردیومیوپاتی ­های طبقه­ بندی نشده
شامل کاردیومیوپاتی­ های می­شود که مجموعه ­ای از نشانه­­ های دسته­ های اشاره شده در بالا را دارند ولی نمی­توان آنها را در یکی از این دسته­ های قرار دارد. به همین دلیل در گروه جداگانه­ ای قرار می­گیرند.

عوامل تغذیه­ ای
جیره غذایی در کنار اقدامات درمانی دارویی نقش بسیار مهمی در درمان بیماری­های مختلف و از جمله بیماری­های قلبی دارد. تغییر رژیم غذایی و استفاده از جیره غذایی متناسب با نوع بیماری می­تواند در کاهش سرعت پیشرفت بیماری قلبی، علایم بالینی و میزان مصرف داروها و همچنین افزایش کمیت و بهبود کیفیت زنگی بیمار نقش بسزایی داشته باشد. بنابراین مبحث تغذیه در بیماران قلبی از اهمیت بالایی برخوردار است.

یکی از مهمترین اهداف در درمان تغذیه ­ای در بیماران مبتلا به بیماری قلبی، رسیدن به وزن ایده ­ال و حفظ آن می­باشد. چاقی و یا لاغری مفرط در بیماران قلبی می­تواند مخاطره ­آمیز باشد. یکی از مشکلات مهمی که در این بیماران وجود دارد بی اشتهایی حیوان است که می­تواند منجر به لاغری مفرط حیوان گردد.

البته این حالت در گربه­ های کمتر از سگ­ها شایع است ولی اغلب در مراحل پیشرفته بیماری قلبی می­تواند رخ دهد که همراه به از دست دادن سریع حجم توده عضلانی بدن می­باشد. این حالت می­تواند در اثر عوامل متعددی ایجاد گردد که از این میان می­توان به مواری مانند بی­ اشتهایی، افزایش نیاز به انرژی، تغییرات متابولیکی، انتشار ضعیف خون در بافت­ها به همراه عوارض مانند نارسایی کلیوی که می­تواند بطور اولیه یا ثانویه در اثر بیماری قلبی رخ دهد، اشاره کرد.

بیماری قلبی در گربه ­ها و نقش تغذیه در مدیریت آن1

مطالعات مختلف نشان داده است که اسیدهای چربی مثل EPA و DHA که در روغن ماهی وجود دارند، می­توانند در کاهش بی ­اشتهایی و جلوگیری از لاغری مفرط در بیماران قلبی موثر باشند. بنابراین از این ترکیبات می­توان به منظور تحریک اشتها در بیماران استفاده کرد. علاوه براین، این اسیدهای چرب از اتساع و فیبروز سلولهای قلبی نیز جلوگیری می­کنند. همچنین با توجه به بی ­اشتهایی حیوان باید حجم­ های کوچک غذا که دارای انرژی زیادی هستند مورد مصرف قرار گیرند. این غذاها باید دارای مقادیر کافی پروتئین با جذب بالا باشند که بتوانند به حفظ ساختار بدنی و وزن حیوان کمک کنند.

الکترولیت­ ها از دیگر عوامل تغذیه ­ای مهم در بیماران قلبی می­باشند. پتاسیم یکی از این الکترولیت ­هاست که باید حتما تحت کنترل باشد، زیرا بسیاری از داروهای قلبی بر سطح پتاسیم خون اثر دارند و تغییرات آن می­تواند اختلالات ضربان قلب و اختلالات عضلانی برای حیوان ایجاد کند. از این رو میزان پتاسیم در جیره غذایی باید بالانس شده باشد. از دیگر الکترولیت ­های مهم در بیماران قلبی سدیم می­باشد که باید در پایین­ترین میزان خود باشد، به ویژه در بیماران قلبی که مبتلا به فشار خون بالا می­باشند.

تورین یکی از اسیدهای آمینه مهم و ضروری در تغذیه گربه­ ها می­باشد. این اسید آمینه بطور اولیه در کبد از اسیدهای آمینه گوگرددار مثل متیونین و سیستین ساخته می­شود و آنزیم ­های زیادی در ساخت آن نقش دارند. اما در بدن گربه­ ها این میزان تورین ساخته شده به دلیل فعالیت بسیار کم آنزیم ­های کبدی سازنده این اسید آمینه (در مقایسه با سگ­ها) برای تأمین نیازهای بدن کافی نمی­باشد. این اسید آمینه از غشا سلول های قلبی محافظت می­کند و انقباض این سلول ها را تنظیم می­کند و کمبود آن باعث عدم کارکرد صحیح قلب و به دنبال آن نارسایی قلبی می­گردد.

همچنین کمبود آن می­تواند منجر به آسیب به شبکیه چشم و کوری در گربه­ ها شود. کمبود این اسیدآمینه زمانی روی می­دهد که حیوان با غذای خانگی یا گیاهی و یا غذای تجاری بی­کیفیت تغذیه شود. بنابراین توجه به این ماده غذایی هم در گربه­ های مبتلا به بیماری قلبی و هم در گربه­ های سالم بسیار حایز اهمیت است. معمولاً در گربه­ های مبتلا به بیماری قلبی از داروهای مدر استفاده می­شود که موجب افزایش دفع ادرار و به دنبال آن افزایش دفع ویتامین­ های محلول در آب می­شود که همین امر می­تواند منجر به کمبود ویتامین ­های گروه B گردد. بنابراین گربه ­های مبتلا به بیماری قلبی نیاز به ویتامی ­های گروه B بیشتری در جیره غذایی خود دارند. در مورد انسان­ها ثابت شده است که آنتی اکسیدانها در پیشگیری و درمان بیماری­ های قلبی بسیار موثر هستند. در حیوانات نیز احتمالاً مکانیسم مشابهی وجود دارد. مهمترین آنتی اکسیدانهایی که از طریق غذا جذب می­شوند عبارتند از ویتامین­های E و C ، سلنیوم، توربین و کارتنویید. بنابراین وجود این آنتی اکسیدانها در رژیم غذایی بیماری قلبی می­تواند به بهبود بیماری کمک کند.

بطور کلی مدیریت تغذیه ­ای و تغذیه مناسب در گربه ­های مبتلا به بیماری قلبی بخش مهمی از مدیریت درمانی می­باشد که به دامپزشک کمک می­کند که نه تنها کیفیت زندگی بیماری را افزایش دهد بلکه عملکرد قلبی حیوان را نیز بهبود بخشد و از برخی عوارض دیگر نیز جلوگیری نماید.