صفحه-نخست » علمی

عمده آب استحصال شده توسط بخش کشاورزی استفاده می گرددبطوریکه سهم سلیر مصرف کنندگان (بهداشت شرب صنعت) بسیار ناچیز می باشد.جهت بهبود مصرف آب کشاورزی بشر از ابتدادر پی مهار آب و کنترل و صرفه جویی در مصرف از آغاز دوران شهرنشینی تا کنون بوده و سیستم آبیاری نوین ثمره تلاش بشر و همگام پیشرفت فن و تکنولوژی بوجود آمده است بطوریکه عملکرد در مراکز تحقیقات و پژوهش سراسر جهان مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته و دائما راندمان کاربرد آن در حال افزایش می باشد

متداول ترین سیستم آبیاری که در جهان مورد استفاده قرار می گیرد بشرح ذیل می باشد
1- سیستم آبیاری قطره ای
2- سیستم آبیاری بارانی
3- آبیاری سطحی مدرن از جمله آبیاری با لوله های دریچه دار
4- سیستم آبیاری تراوا(زیرزمینی) که سهی شده است عنوان مختصری از آنها در این گزارش عنوان گردد.


مقدمه :
قمت عمده تلفات آب شامل انتقال وتوزيع درداخل مزارع روی می دهد که چيزی در حدود 80 درصد تلفات آب را شامل می شود درآبياری به روش سنتی که دربيشتر مزارع کشور بکار می رود باکاهش عملکرد ، باروری خاک ، بهره دهی گياه ( بدليل عدم توانايی جذب هوا) و طولانی شدن دوره های آبدهی روبرو می شويم .
دراين روش به ميزان سه برابر نياز واقعی گياه به مزرعه آب هدايت می شود . بعلت آن که درتوليد محصولات کشاورزی آب يکی از عمده اقلام هزينه می باشد بنا براين قيمت تمام شده توليدات کشاورزی با مصرف آب اضافی به ميزان چشمگيری افزايش می يآبد به منظور جلوگيری از اين هدر روی از سالها پيش تلاشهايی بعمل آمده که درنهايت به ابداع روشهای نوين آبياری ( بارانی وقطره ای ) درسطح جهان منجر شده است .

روشهای آبياری نوين علاوه برجلوگيری از تلفات آب ، باعث بالا بردن کيفيت توليد در واحد سطح می شوند به طوری که راندمان آبياری بارانی 70 درصد ودرآبياری قطره ای 95 درصد است درحالی که با روش آبياری مزارع به شکل سنتی ، روشی که بيشتر زمينهای کشاورزی در کشور با اين شکل آبياری می شوند حتی با صرف هزينه های گزاف تسطيح اراضی ، راندمان آبياری از 50 درصد فراتر نمی رود محصول در واحد سطح به روش آبياری تحت فشار 2 تا3 برابر افزايش می يابد.
افزايش سريع جمعيت کشور ونياز به توليدات کشاورزی از يکسو وپايين افتادن شديد ومداوم سفره های آب زيرزمينی وعدم مهار کافی آبهای سطحی از سوی ديگر باعث گرديد که روشهای آبياری تحت فشار بعنوان يکی از گزينه های راهگشا وموثر مورد توجه قرار گيرد . دراين روشها علاوه برعدم نياز به تسطيح واحداث شبکه های پر هزينه انتقال آب ، امکان انتقال آب از طريق لوله تا سرمزرعه وتوزيع يکنواخت آب درسطح مزرعه وهمچنين اعمال مديريت بهره برداری بهينه ازآب موجود درمراحل مختلف رشد گياه فراهم می گردد..

اعمال مديريت بهره برداری بهينه از آب موجود درمراحل مختلف رشد گياه فراهم می گردد.
علاوه براين توسعه سيستمهای آبياری تحت فشار باعث افزايش توليد ناخالص داخلی ايجاد اشتغال دربخشهای صنايع وخدمات وابسته ، کمک به امنيت غذايی ازطريق توليدات بهتر وبيشتر کشاورزی وکاهش هزينه های ملی درامر تامين آب می شود.


تاريخچه

الف - آبياری قطره ای :
پيدايش اوليه روش آبياری قطره ای را می توان به ايرانيان نسبت داد . زيرا آبياری کوزه ای ازقرنها درنواحی مرکزی ايران به خصوص اطراف يزد وکرمان وجود داشته است . واين خود نوعی استفاده از قطرات آب می باشد که از کوزه تراوش نموده ودراختيار گيآه قرار می گيرد . آبياری قطره ای درشکل پيشرفته تر اولين بار دردهه 40 درگلخانه های انگلستان ودر دهه 50 در فلسطين اشغالی مورد استفاده قرار گرفت .
واهميت تجارتی آن درسالهای بعد از 1960 بدنبال استفاده از لوله های پلاستيکی ارزان قيمت مشخص تر گرديد درواقع اختراع لوله های پلاستيکی واتصالات مربوط را می توان نقطه شروع آبياری قطره ای جديد دانست .
وجود ارزان قيمت اين لوله ها که به آسانی ميتوان سوراخ واتصالات مختلف را به آنها وصل کرد انگيزه ای درجهت گسترش اين روش بوده است امروزه بجای سوراخ کردن لوله های پلاستيکی انواع واقسام قطره چکانها ( امی تر) ساخته شده است . تکامل دراين سيستم درجهت دادن آب وکودهای شيميايی محلول به گيآه بوده است درسالهای اخير برای رسيدن به اهداف مورد نظر انواع قطره چکانها از جمله قطره چکاننده های تنظيم کننده فشار ، قطره چکاننده های تميزشونده خودکار، قطره چکاننده های ارزان پيش ساخته وشيلنکهای دوجداره ساخته شده است .
آبياری قطره ای به سبب خصوصيات مفيدی که دربردارد درتمام نقاط جهان به سرعت گسترش يافته است .

تعريف سيستم آبياری قطره ای
دراين سيستم آب بوسيله پمپ از منبع بداخل شبکه پمپ شده وضمن عبور از سيلکون ( فيلتر گردايی ) شن ومواد خارجی آن ته نشين می گردد. دراين روش آب با فشاری بيش ازيک اتمسفر از منبع تامحل مصرف انتقال مي يابد.
آب بصورت قطرات مجزا و پيوسته ويا بصورت اسپری ريز با فشار کم از طريق قطره چکان درطول خط انتقال آب قرار دارند . آبياری قطره ای روش موثری درتحويل آب مورد نياز گياه درمحدوده توسعه ريشه بداخل خاک است واين امکان را بوجود می آورد که عمل آبياری تاحد رفع نياز آبی گياه انجام می شود .
بنابراين دراين روش به ميزان زيادی ازاتلاف آب بصورت نفوذ عمقی ، ايجاد رواناب سطحی وتبخير درمقايسه با روشهای سنتی وبارانی کاسته می شود.