طبقه بندی دایناسورها





طبقه بندی هر گروه از حیوانات، از جمله دایناسورها بر اساس شکل قسمت های خاصی از بدن حیوان صورت میگیرد. در خصوص حیوانات منقرض شده مانند دایناسورها که فقط از روی آثار فسیلی مورد بررسی قرار میگیرند مسلما نمیتوان قسمت نرم بدن را مد نظر قرار داد بنابراین طبقه بندی آنها، از روی استخوان های باقی مانده و نتایج حاصل از بررسی تاریخ تکامل این حیوانات انجام میشود. دایناسورهای مختلف لزوما حیواناتی کاملا متفاوت نیستند اما خصوصیاتی در تمامی آنها به طور مشترک وجود دارد. با نگاه به مواردی که بین تمامی دایناسورها مشترک است میتوان دریافت که همگی آنها به گروه های مشخصی تعلق دارند. نخستین فردی که دایناسورها را به عنوان یک گروه مشخص از حیوانات منقرض شده شناسایی کرد فردی به نام «ریچارد اون» (Richard Owen) بود که نتایج یافته های خود را در 1841 منتشر کرد. او کلمه «دایناسور» (Dinosauria) به معنی «سوسمار وحشتناک» (terrible lizard) را برای این حیوانات برگزید. 
تعدادی زیادی از دایناسورها تا سال 1887 کشف و معرفی شده بودند. این دقیقا زمانی بود که «پروفسور هری سیلی» (Professor Harry Seeley) متوجه شد که دایناسورها در واقع در دو گروه اصلی و مجزا تقسیم بندی شده اند که تفاوت آنها در ساختار استخوان های مفصل ران است. براین اساس دایناسورها به دو گروه کاملا مجزا «کفل خزنده ای» (reptile-hipped) و «کفل پرنده ای» (bird-hipped) تقسیم بندی میشوند. بدین شکل، تغییرات تکاملی دیگری به سرعت پس از تکامل دایناسورها پیش آمد. 





دایناسورهای SAURISCHIA (دایناسورهای کفل خزنده)

دایناسورهایی که دارای کفل به شکل خزندگان بوده اند دارای فرم استخوان های ران اولیه ای بوده اند که امروزه میتوان در «آرکاسورها» (archosaurs) مشاهده کرد به طوری که یکی از استخوان های اصلی در این ناحیه (pubis) رو به سمت جلو قرار میگیرد. در این گروه از دایناسورها (دایناسورهای کفل خزنده) گونه هایی گوشتخوار (مانند ولاسی راپتور) و گونه های گوشتخوار عظیم الجثه ای (مانند دیپلودوکوس) وجود داشته اند. برخی از گونه های دایناسورهای saurischian از بزرگترین حیواناتی بوده اند که در تاریخ زمین زندگی میکرده اند و در میان میتوان به گونه هایی بسیار عظیم الجثه مانند «سیسوماروس» (Seismosaurus) اشاره کرد که وزن آن در حدود 100 تن تخمین زده میشود. در تصویر زیر میتوانید شکل استخوان های مفصل ران را در این گروه از دایناسورها مشاهده کنید.


 طبقه بندی دایناسورها






دایناسورهای ORNITHISCHIA (دایناسورهای کفل پرنده)


دایناسورهایی که کفل مشابه پرندگان امروزی دارند (دایناسورهای ORNITHISCHIA) همانطور که از نام شان پیداست شباهت زیادی از لحاظ ظاهر استخوان مفصل ران با پرندگان دارند. تمام این گروه از دایناسورها گیاهخوار بوده اند و از گروه های اصلی زیر مجموعه آن، میتوان به «هیپسیلدوفودون» (Hypsilophodon) و دایناسورهای نوک اردکی مانند «مایاسورا» (Maiasaura)، دایناسورهای شاخ دار نظیر «تریسراتوپس» (Triceratops) و تعدادی دایناسور گیاهخوار دیگر مانند «استگوساروس» (Stegosaurus) و دایناسورهای دم گره ای مانند «آنکیلوساروس» (Ankylosaurus) اشاره کرد. تمامی گروه های اصلی دایناسورها میتوانند در در کنار یکدیگر جمع شده و یک «درخت تکاملی و طبقه بندی» که نشان دهنده ارتباط میان آنهاست را تشکیل دهند. تصویر زیر نشان دهنده فرم کلی استخوان های مفصل ران در دایناسورهای ornithischian است که استخوان شرمگاه موازی با استخوان ورک و رو به عقب قرار میگیرد. 


 طبقه بندی دایناسورها




مترجم : محمد مسعود کشوری

منبع : palaeo.gly.bris.ac.uk